بارندگی همواره یکی از چالشهای مهم در رانندگی است. جادههای لغزنده، کاهش دید راننده و شرایط غیرقابل پیشبینی، همه و همه باعث میشوند که خطر تصادف در روزهای بارانی چند برابر شود. در این میان، یکی از اصلیترین عواملی که ایمنی رانندگان را تحت تأثیر قرار میدهد، عملکرد ضعیفتر سیستم ترمز هنگام بارندگی است. بسیاری از رانندگان تجربه کردهاند که در جادههای خیس، خودرو دیرتر متوقف میشود یا پدال ترمز واکنش متفاوتی نشان میدهد.
این مسئله دلایل متعددی دارد؛ از کاهش اصطکاک بین لاستیک و سطح جاده گرفته تا ورود آب به لنت و دیسک و حتی مشکلات مربوط به سیستمهای کمکی ترمز. شناخت دقیق این دلایل و آشنایی با روشهای پیشگیری و بهبود عملکرد ترمز در روزهای بارانی، میتواند به رانندگان کمک کند تا با آرامش و ایمنی بیشتری رانندگی کنند. در ادامه، بهطور تخصصی و کامل به بررسی این موضوع میپردازیم.
تاثیر شرایط آبوهوایی بارانی بر اصطکاک لنت و دیسک ترمز
اصطکاک بین لنت و دیسک ترمز، اساس عملکرد سیستم ترمز است. وقتی راننده پای خود را روی پدال ترمز میگذارد، لنتها به دیسک فشار وارد میکنند و اصطکاک ایجاد شده سرعت خودرو را کاهش میدهد. اما در شرایط بارانی، این روند دچار اختلال میشود.
- کاهش اصطکاک به دلیل رطوبت
زمانی که قطرات باران وارد سیستم ترمز میشوند، سطح لنت و دیسک خیس میشود. آب بهعنوان یک روانکننده عمل کرده و باعث کاهش اصطکاک میان این دو قطعه میگردد. این موضوع باعث میشود ترمزها دیرتر عمل کنند و خودرو مسافت بیشتری برای توقف نیاز داشته باشد.
- تغییر در دمای کاری ترمز
وجود آب روی سطح دیسک و لنت باعث میشود دمای آنها سریعتر کاهش یابد. در حالی که ترمزها برای عملکرد مطلوب نیاز به رسیدن به دمای کاری مشخصی دارند. خنک شدن بیش از حد میتواند توانایی اصطکاکی لنت را کاهش دهد.
- احتمال زنگزدگی دیسکها
در روزهای بارانی، رطوبت دائماً روی سطح دیسک باقی میماند و همین موضوع باعث ایجاد زنگزدگی سطحی میشود. این زنگزدگی نیز میتواند بر عملکرد ترمز اثر منفی داشته باشد.
نقش آب و رطوبت در کاهش کارایی سیستم ترمز
سیستم ترمز تنها شامل لنت و دیسک نیست، بلکه اجزای دیگری نیز دارد که در اثر بارندگی تحت تأثیر قرار میگیرند.
- نفوذ آب به لنتها
لنتهای ترمز، بهویژه اگر از نوع ارگانیک یا بیکیفیت باشند، رطوبت را به خود جذب میکنند. این رطوبت تا مدتی باقی میماند و باعث کاهش قدرت اصطکاکی آنها میشود.
- تاثیر بر روغن ترمز
اگر در سیستم ترمز نشتی یا ایرادی وجود داشته باشد، امکان ورود رطوبت به مدار وجود دارد. از آنجا که روغن ترمز خاصیت جذب رطوبت دارد، وجود آب در آن میتواند نقطه جوش روغن را پایین آورده و در شرایط فشار بالا باعث ایجاد بخار شود. این پدیده که به “فیدینگ بخار” معروف است، عملکرد سیستم ترمز را مختل میکند.
- مشکلات الکترونیکی در سیستم ABS
سیستم ABS برای عملکرد درست به سنسورها و اجزای الکترونیکی متکی است. در بارندگیهای شدید، اگر این اجزا دچار رطوبت یا نشتی شوند، ممکن است دقت عملکرد ABS کاهش یابد.
مشکلات رایج ترمزگیری در جادههای خیس و لغزنده
جادههای خیس نهتنها سیستم ترمز خودرو را تحت تأثیر قرار میدهند، بلکه تعامل لاستیک با سطح جاده نیز تغییر میکند.
- افزایش مسافت توقف
یکی از شایعترین مشکلات در روزهای بارانی، افزایش مسافت توقف خودرو است. به دلیل کاهش اصطکاک لاستیک با سطح خیس جاده، ترمزگیری زمان بیشتری میطلبد.
- پدیده آکواپلنینگ (لغزش روی آب)
وقتی حجم آب روی سطح جاده زیاد باشد، لاستیکها بهطور کامل با سطح جاده تماس ندارند و روی لایهای از آب سر میخورند. در این حالت، حتی بهترین ترمزها هم کارایی خود را از دست میدهند.
- قفل شدن چرخها در خودروهای بدون ABS
در خودروهای قدیمی که فاقد سیستم ABS هستند، ترمزگیری شدید روی جادههای خیس میتواند باعث قفل شدن چرخها شود. این موضوع کنترل خودرو را بسیار دشوار میکند.
- کاهش دید و واکنش دیرتر راننده
شرایط بارانی معمولاً با کاهش دید همراه است. راننده دیرتر موانع را میبیند و در نتیجه دیرتر ترمز میگیرد. این مسئله در کنار عملکرد ضعیفتر ترمز، خطر تصادف را افزایش میدهد.
تفاوت ترمزهای خشک و مرطوب: چه تفاوتی با هم دارند و چگونه باید رانندگی کنیم؟
ترمزهای خشک و مرطوب دو حالت عملکردی اصلی سیستم ترمز هستند که هر کدام ویژگیها و چالشهای خاص خود را دارند. ترمزهای خشک عموماً لنتیها را مستقیماً با دیسک تماس میدهند و در شرایط عادی بهترین توانایی کاهش سرعت و توقف سریع را ارائه میدهند. اما در برابر رطوبت و بارش، سطح تماس لنت و دیسک میتواند لغزنده شود و بهطور موقت از کارایی ترمز کاسته گردد. این افت کارایی به دلیل تشکیل یک لایه نازک آب یا رطوبت روی سطح دیسک و لنت رخ میدهد که مانع تماس کامل است و منجر به فاصله ترمزی طولانیتر یا پدال نرمتر میشود. از سوی دیگر، ترمزهای مرطوب معمولاً در اثر ماندن طولانی مدت در معرض رطوبت یا آب، دچار کاهش کارایی نمیشوند اما با گذر زمان و گرمای تولیدی در حین استفادههای پیاپی ممکن است آلودگی روغنی یا خاکی را جذب کنند و عملکرد را به تدریج پایین آورند. برای رانندگی ایمن با ترمز خشک در هوای خشک و با ترمز مرطوب در شرایط بارانی، رعایت چند نکته کلیدی ضروری است: کاهش سرعت پیش از ورود به مناطق بارانی، فاصله طولانیتر با خودروهای پیش رو، استفاده هوشیارانه از ترمز در حالت همزمان با کنترل ABS، و انجام بازرسی منظم سیستم ترمز و مایع ترمز. در نهایت، هماهنگی بین سبک رانندگی و حالت ترمز به ویژه در سفرهای طولانی و در جادههای لغزنده، عامل تعیینکنندهای برای ایمنی و افزایش عمر ترمز است.
راهکارهای رانندگی ایمن و بهبود عملکرد ترمز در روزهای بارانی
هرچند بارندگی شرایط رانندگی را دشوارتر میکند، اما با رعایت برخی نکات میتوان عملکرد ترمز را بهبود بخشید و ایمنی بیشتری داشت.
- حفظ فاصله طولی بیشتر
در جادههای خیس باید فاصله طولی خودرو با وسیله نقلیه جلویی بیشتر از حالت عادی باشد. این کار زمان و مسافت بیشتری برای ترمزگیری فراهم میکند.
- استفاده از ترمز ملایم و تدریجی
ترمزهای ناگهانی در جادههای لغزنده بسیار خطرناکاند. بهتر است با پیشبینی شرایط جاده، ترمزها را بهصورت ملایم و تدریجی استفاده کرد.
- تست ترمز پس از شروع بارندگی
هنگام شروع بارندگی یا پس از عبور از مسیرهای آبگرفته، ترمزها را بهآرامی فشار دهید تا رطوبت سطح لنت و دیسک پاک شود.
- استفاده از لاستیکهای مناسب
لاستیکهایی با آج عمیقتر و طراحی ضدآب (مانند تایرهای چهارفصل یا مخصوص بارندگی) عملکرد بهتری در دفع آب و افزایش اصطکاک دارند.
- توجه به سیستم ABS
در خودروهایی که مجهز به ABS هستند، باید اجازه داد سیستم بهطور خودکار از قفل شدن چرخها جلوگیری کند. در خودروهای فاقد ABS، رانندگان باید ترمزگیری منقطع (پامپ کردن ترمز) را تمرین کنند.
اهمیت سرویس و نگهداری ترمز برای کاهش خطرات در بارندگی
سرویس و نگهداری منظم ترمز، بهترین راه برای اطمینان از عملکرد مناسب آن در شرایط بارانی است.
- بررسی دورهای لنتها و دیسکها
قبل از فصل بارندگی، ضخامت لنتها و سلامت دیسکها باید بررسی شوند. لنتهای فرسوده و دیسکهای تابدار در جادههای خیس عملکرد ضعیفتری دارند.
- تعویض بهموقع روغن ترمز
روغن ترمز باید هر دو سال یک بار تعویض شود تا از جذب رطوبت و کاهش نقطه جوش جلوگیری شود.
- بررسی شلنگها و اتصالات
شلنگهای فرسوده یا نشتیدار میتوانند باعث ورود رطوبت به سیستم شوند. بررسی و تعویض آنها ضروری است.
- استفاده از قطعات باکیفیت
لنتها و دیسکهای بیکیفیت در برابر رطوبت و حرارت مقاومت کمی دارند. استفاده از برندهای معتبر و استاندارد توصیه میشود.
سخن پایانی
بارندگی همواره یکی از عوامل پرخطر در رانندگی است و عملکرد ترمزها در این شرایط تحت تأثیر مستقیم قرار میگیرد. کاهش اصطکاک لنت و دیسک، رطوبت، پدیده آکواپلنینگ و مشکلات الکترونیکی همگی از عواملی هستند که باعث میشوند ترمزها در روزهای بارانی ضعیفتر عمل کنند.
با این حال، رانندگان میتوانند با رعایت فاصله طولی، استفاده از ترمز ملایم، انتخاب لاستیکهای مناسب و سرویس منظم سیستم ترمز، این خطرات را تا حد زیادی کاهش دهند. در نهایت، ایمنی در جادههای بارانی بیش از هر چیز به آگاهی و دقت راننده وابسته است.
سوالات متداول
۱. چرا خودرو در روزهای بارانی دیرتر متوقف میشود؟
به دلیل کاهش اصطکاک بین لاستیک و سطح خیس جاده و همچنین ورود رطوبت به لنت و دیسک، مسافت توقف افزایش مییابد.
۲. آیا ABS میتواند مشکل ترمزگیری در بارندگی را حل کند؟
سیستم ABS تا حد زیادی مانع قفل شدن چرخها میشود، اما نمیتواند اصطکاک از دست رفته بین لاستیک و جاده را جبران کند.
۳. بهترین اقدام پس از عبور از مسیر آبگرفته چیست؟
بهتر است چند بار به آرامی ترمز بگیرید تا رطوبت روی لنت و دیسک خشک شود و عملکرد ترمز به حالت عادی بازگردد.
۴. آیا لاستیکهای معمولی در بارندگی خطرناک هستند؟
بله. لاستیکهای ساییده یا بدون آج مناسب نمیتوانند آب را بهخوبی دفع کنند و احتمال سر خوردن خودرو افزایش مییابد.
بدون دیدگاه